Blogroll
Saturday, May 10, 2014
Siangsawn gam (Mun) leh Siangsawn Khua (khen khatna)
Posted on 12:53 PM by siangsawn
Siangsawn gam (Mun) leh
Siangsawn Khua (khen khatna)
Created: 14 April 2014
PauCinHau Pasian Siangsawn pawlpi te
thumaan lotawh hong ki bawlsiat nop na
thute, theihhuai thumaan kong zasak uh hi.
PauCinHau
Pasian Siangsawn pawlpi apian nading a piangkhol thu leh late:-
(1)
Vantung khasiangtho vantung kumpi pa nakhempeuh a piangsak Pasian in a Kamsang
lianpi pa dingin PauCinHau kadeih hi ci
in teelkhia hi. Nang in leitung mihing
te kiang ah thuhilh dingin kongsawl hi ci in ahun ahun in Pasian in thu pia
zelzel hi.
(2)
Siangsawn leh PauCinHau Pasian Siangsawn pawlpi hong piankhiat na thu in Pasian
Tapa PauCinHau makaih natawh Lailui khua ah 1938 kumin Siangsawn pawlpi naphut
hi. Tua bangmah in Siangsawn tawh kisai la hibangin naphuak hi.
Siangsawn aa tung a ah sangsawn ah misiangtho
te a omna ah a phatak aa om hi. Anuam a om tak a om hi. lungsial na a bei a om
hi. Nuai mihing te a om na ah lungsial na a tam tak aa om hi. Sian siangtho te
in lungngaih na siam hi. Anuam tak sung ah om hi. Van leh lei asiat man tung
sianmang sinthu lungngaih na siam te nopna sungah a om hi.
La
nambat:-
27. (a) Sianvon tawi hing mizan ci e,
siangsawn ah ka tuang hi e.
siangsawn ah ka tuang hi e.
(b)
Lunglelh zatam hambang nil ing,
sianmual ah hanzai sang e.
sianmual ah hanzai sang e.
30. (a) Singlel nuhpam ah pai tang e,
sian ii vang a muang hing e.
sian ii vang a muang hing e.
(b) Tung sunni bang
sianmang tang e,
siangsawn ah heining ci’ing e.
siangsawn ah heining ci’ing e.
72. (a) Sim lei miza sian in khending,
siangsawn teng kitawi ve aw.
siangsawn teng kitawi ve aw.
(b)
Sianmang hawmsiam nunnop gam ah
hei dildial in pai leng e.
hei dildial in pai leng e.
76. (a) Siannun a luai mi zatam e,
lung kamuan na omlo e.
lung kamuan na omlo e.
(b)
Sianmang na vang muang ing e
siangsawn ah ka tuang hi e.
siangsawn ah ka tuang hi e.
80. (a) Sian tongdang e pian kikhek e,
sianin khen ta ding hi e.
sianin khen ta ding hi e.
(b) Sianmang lailung
atuak teng aw,
siangsawn ah hongtuang ve aw.
siangsawn ah hongtuang ve aw.
90. (a) Hong kihuai vua mi
simzawng teng,
siangsawn ah hongtuang ve aw.
siangsawn ah hongtuang ve aw.
(b) Sian ang a zal mi gahliang teng,
sian in hinloo tuiluan aw.
97. (a) Sianmang hawmsiam kumsawt sang e,
siangsawn ci bang teel mawng e.
sian in hinloo tuiluan aw.
97. (a) Sianmang hawmsiam kumsawt sang e,
siangsawn ci bang teel mawng e.
(b) Sianmang sausak saumang nuai ah
siangsawn cibang teel ing e.
siangsawn cibang teel ing e.
98. (a) Ami za ii tam lai ah e,
lungtuak ci bang teel ing e.
lungtuak ci bang teel ing e.
(b) Ci bang ka teel tutawm sang e,
siangsawn ah tuang omlo e.
siangsawn ah tuang omlo e.
100. (a) Siangsawn a tuang zinin dolal innei e,
sianin awilo nuai simlei ah tualkhia e.
sianin awilo nuai simlei ah tualkhia e.
(b) Pupa khan aa zinleng kaihtam,
sian in nuhpam ah pai e.
sian in nuhpam ah pai e.
120. (a) Tuaiteng na vang kangaih man in,
siangsawn ah hei ning ci’ing e.
siangsawn ah hei ning ci’ing e.
(b) Siantawh zinleng,hambang nilsa,
lung a ngaih na omlo e.
lung a ngaih na omlo e.
122. (a) Sian hawmsiam e namcih gualaw,
siangsawn teng kitawi ve aw.
siangsawn teng kitawi ve aw.
(b) Siangsawn teng kitawi hen aw,
niin leh siang ki khen hen aw.
niin leh siang ki khen hen aw.
129. (a) Nam cih vontawi ka khual nan e,
siangsawn ah ka tuang hi e.
siangsawn ah ka tuang hi e.
(b) Zinleng zatam hambang nil ing,
tung sianmang na muang ve aw.
tung sianmang na muang ve aw.
132. (a) Sian leh zin paai bangkop te aw,
sian in gibang khen ing e.
sian in gibang khen ing e.
(b)
Sian ka hawmsiam len kumsawt e,
siangsawn ci bang teel ing e.
siangsawn ci bang teel ing e.
133. (a) Sian ka hawmsiam
gibang nekteng,
siannun aa luaibaang hen aw.
siannun aa luaibaang hen aw.
(b)
Sian ka lungtuak cibang teel ing,
siangsawn damtui dawnsak e.
siangsawn damtui dawnsak e.
135. (a) Zin ang a zal miza tamten,
dawh aisan nan hong nei e.
dawh aisan nan hong nei e.
(b)
Siangsawn a tuang sian ang a zal,
sian in hinloo tui luan aw.
sian in hinloo tui luan aw.
Pasian
Kamsang pipa PauCinHau hong vaikhak na:
Pasian deih na bangin Pasian lam ah
aniin leh a siang kikhen zolo a, Pasian naa kasep kahun abei ding a hita hi. Ka
deihna seh sawmsuah sehkhat ki zuizo pan hi. Kanung ciang in Pasian deihna
taktak piangsak zaw a, puahzo zaw ding ci-in lam et natawh lungnuam tak in kong
nusia ding hi.
Pasian
Kamsang pipa in leitung hong nusiat zawhciang apiangding thu vaikhak na
te, ataang tun na ding kihil kholh na:
(1) Pasian Kamsang pipa PauCinHau in Pasian
na a sepcil na Lailui khua ah 1993 kumin Lailui khua Pasian Sanginn huang
kongpi Signboard tung a akisuang Teipaak nithum sung ataang hi.
(2) Pasian Tapa PauCinHau luanglup na
Mualbeem khua tungah 2002kum in Teipi lim taang hi.
Teipi
thu
(1) PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na
thu siangtho 14:29 Vantung kumpi pa Pasian ang laizang ah Teipi tawh kibang
atee khat a tungto hi.
(2) PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na
thu siangtho 19:15 Teipi-in aniin leh asiang nakhen nading hi.
1938
kum Pasian Kamsang pipa PauCinHau in Siangsawn pawlpi aphuh hong nungta kik:
Pasian Tapa PauCinHau in anau
Laitopa VumKhuaThang tung ah keima suanleh khak leh nangma suanleh khak sungpan
Pasian nasem khattuak hong piangkhia dinghi ci hi. Tua mah bangin PauCinHau
Pasian Siangsawn nuntaak na thubu ahing anungta sak kik ding vantung Pasian
Siangsawn nuntaak na thu siangtho phatakpi aa, a kizuih theih nading in Pasian
in amaa mizat Kamsang te 1995 kumpan in hongpai sak kik in Pasian deih
PauCinHau Pasian Siangsawn pawlpi, vantung nuntaak na thusiangtho tawh hong
piangkhia hong nungta kik hi.
PauCinHau
Pasian Siangsawn pawlpi ahong piankik ma, thuzui mite kalsuan na adawl, dawlli
te:
(1) Dawi biakna leh Pasian paaina mehkhawm in
thuzuih na hun,
(2) Beltung tawh Pasian paaihun,
(3) Beltung leh kamtam kopkhawm a Pasian
paaihun,
(4) Kamtam thunget bektawh Pasian paaihun
hihteng hongpian khit ciang in vantung thusiangtho zuih na, PauCinHau Pasian
Siangsawn nuntaak na thusiangtho, asiangtho thuzuih nahun hong piangkik ta hi.
Tua ahih mah bangin,
Lanambat:-
80. (a) Siantongdang e pian kikhek e, sian in
khen ta ding hi.
(b) Sianmang lailung a tuak teng aw siangsawn ah hong tuang ve aw.
Pasian
Tapa PauCinHau muhkholh na la hong tangtung ta hi.
Siangsawn
khuamin a piankhiat nathu:
Leitung ah amun agam zui, minam zui,
gamtat na, sepkhiat na zui in munmin, gammin athu om bangtawh min kiphuak a, ei
khamtung, mualtung Zomi te bangzong min ihki phuah ciangin ihsep zawhna, ihnuam
na, ihdah na ih lungsim hongbun hongvut penpen tawh tuni ciangdong min phuahna
ihzangh lai hi. Tua bangmah inzong khamtung, ei Zomi te minam lai, ngeina
kician, thu kician taktawh ahong piangsak pa, ciapteh na dingin 2006 kum
Siangsawn khua, khuamin kiphut hi. Kumpi te inzong Siangsawn khua ciapteh nathu
neikhin uh hi.
Pa
KamSuanMang (Mangneu) tangthu, Hong kilak khiasa pawlkhat man hetlo ahih man in
PauCinHau Pasian Siangsawn Pawlpi in thumaan taktak kong lakkhia uh hi:
Pasian Kamsangpa Pa KamSuanMang anu
sungpan asuah khiat limin lambu kihonglo in suakkhia hi. Nau suakkhia hi napi
nausuah na sisan paikhia lo hi. Tua nau lambu tawh suakkhia ahih man in tua
lamsungpan kikheh khia a, Pasian Kamsangpa Pa KamSuanMang kila khia hi. Amah in
a sanggam a unau sungpan in a lamdang pen nausuak khat ahi hi. Anu
NingKhanNiang in a bangci nahi dinghiam nakhan zia, na omzia nang a tuamdang
deuh si e maw, ci in aneu a kipan mailam ah apiang dingthu ahun ahun in theih
theihna nei ahih manin anu in lamdang asak na leh ani NiangKhanVung in lamdang
asak nate uh agen thei zel uh hi.
Mangneu pen hibang thu atheih bek
thamlo in vantung lamthu, leitung a thupiang ding mang lamdang te kihil khol
den aa, akum sawmlehnih hun lai inzong aki hilkhol thute agen ciangin, nang
napu PauCinHau lah mu ngeilo ding cin a vantung lam thubek na gengen ci in a
innkuan pih te in thutuam asak na uh genthei zel uh hi.
Ni khat mailam apiangding thu mang
lamdang khat ngah ahih manin ani NiangKhanVung khiasak a, nangpawh nazi ding
athutuam vilvel hiding ahive maw ci in mangkhiatsak ziau a, alung nuam hetlo in
api AwiKhuaNiang khiasak leuleu hi. Mang aw nangpen thutuam mahmah ding naive,
nazi ding akiteel khat om incin nanu leh napa dong masa lopi in nang lungsim
ngaihsut bektawh teng peuhmah ken aw, ci in mangkhiat sak a Mangneu in hih
thupiang ding amuh kholh tetawh aki pelh theih nading in nakpi takin hanciam
hi.
Tua bangin hongkhan honggol ciang, a
lungsim sungah hithu giksa den ahih manin akipelh theih nading zi hongnei hi.
Zi ahong neih ciang innkuan sungleh nuntaak nate ah lung himawh nading tampi
tak hong om a, a sanggam te in naneu lai thu hongki hilkhol manghoh lecin ahoih
ding himah hiven maw ci in a sanggam te khitui luan Mangneu in hong mu hi. Tua
khit ban ah anu leh apa in Mangneu hehpi huai mahmah ding hitah maw ci in a u
anau te tungah gen a, aki kup na te uh hong zakha hi. Tua ciang in akhitui luan
uh a muhciang pello sinkha veve seding maw ci in lungsim gikpi tawh tawlpi khat
hongthuak hi.
Leitung ah Pasian in a bawlsa nakhem peuh it
in vantung thu siangtho lungdam na thutawh ama minphat na ding leh pha takpi aa
zuih theihding thu deihzaw ahih man in Pasian Kamsangpa Pa KamSuanMang in a
kipelh theilo ding dinmun Pasian in ana sem dingin hong ding khiasak ta hi.
Pasian nasep nate leh Pasian deih
nate leitung lungsim leh leitung mittang tawh kuamah in muzo hetlo mah ding hi.
Tu in Pasian zat minam te innkuan nuam suah Pasian nasep khop na Pasian deih na
bang in hongsep khop uh ciangun, Siangsawn khanlawh na hong piang takpi hi. Tua
bangmah in 2004 kum in PauCinHau Pasian Siangsawn pawlpi hong piangkhia hi.
Pasian in aciam sa pel ngeilo ahih man in PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na
thusiangtho, PauCinHau Pasian Siangsawn
pawlpi leh Siangsawn khua hongpiang takpi hi. A siangtho nuntaak na
sungah tuni ciangdong hong paipih uh hi. Siangsawn khua nasep nate lamdang kisa
ciat mahmah ahih manin Pasian nasep na a lamdang thupha hizaw hi. Hih Siangsawn
nuntak na sungah nalut kei le ung Tedim khua ah thupi hi, lamdang hi akici ding
a omlo ding nahi hi. Tua ahih manin Pasian deih na mah zatding thupi zaw hi ci
in a-um azui te kahi uh hi.
PauCinHau Pasian Siangsawn pawlpi te
in Pasian Kamsang pipa PauCinHau genkholh thute umlo in namang kei le ung tu a
thupi leh a manpha lamdang hong kisak na apiang hetlo ding, tu a akimu inn leh
nasep nate a ki netum ding hilel hi. Nakpi tak a hong kivei na, hong ki ko na
leh min phatna zong tampi tak kaza uh a, hite khempeuh mahzong na khempeuh a
piangsak vantung kumpi pa Pasian, Pasian Tapa PauCinHau, Vantungmi, Vantung
galkap, Mizat Pasian Kamsang PaMangneu te nupa leh Sawltak, Teltuam, Misiangtho
PauCinHau Pasian Siangsawn innkuan te leh Siangsawn khua in, lei mongkhat pan
lei mongkhat ah amin thang tawntung tahen. Khasiangtho lungdam na thu in leitung
munhempeuh ah kip ta hen, Pasian.
Pu
PumKhanThang Laipian Phungpi ah Thuzeekpi, upa te kut tentan natawh tawlpi khat
semngei:
Keimah PumKhanThang in Laipian
phungpi zum ah Pasian na hongsem in ci in upa te in hong kut tentan ciang
tawlpi khat asem mah kahi cihi.
Pu PumKhanThang zi nu NingKhanNiang
pen Sia ThangZaKam tanu hi cihthu zuau kiphuak hi. Nu NingKhanNiang pen apa ThangZa Hang hi. ThangZaHang pen
ThangZaKam u pipa hi. ThangZaHang tanu upen Nu NingKhanNiang hi a, asih ciangin
a pasal leh ata ten a siangtho tak in Laipian phungpi thuzek pinu ahih natawh
vui hi.
Pa KamSuanMang ama min kitap pih
Suangphei khua ateng ni SianZaNing ii pasal agangpi ahi ThangCinKam mintap ahi
hi.
Nu NingKhanNiang in ThangZaKam
pawlpi sungah khatvei beek kikhawm ngeilo hi. Asih ciangin zong Zo ngeina omsa
mah bangin keimah a pasal PumKhanThang deihna bangin ka vuihi cihi. Nu
NingKhanNiang pen Laipian gambup thuzeek pipa zi ahih manin a pasal
PumKhanThang leh ata ten asiangtho ki vuiding deih kahih man un nitak nai 2:00
in hunpan dinga khunzu, sihvui khitciang nepan ding, a siangtho sihvui hunzat
na kadeih uh hi ci-in Lailui pawlpi upa te tungah amau pata thu kikup khentat
na agen uh ciangun pawlpi te in thukim pah uh a, tua a kipan sihvui khit ciang
khunzu kine pan hi. Tuhun ciang bangci zat cihpen thei nawn kei ung.
Sumtang
Ks.5000/- tawh Laipian pawlpi abei nading cih thutawh kisai a tatak gen na:
Laipian pawlpi sumtang Ks. 5000/-
tawh hongbei tazen leh kei ading in phattuam naleh metna zong a om keiding hi.
Ka neulai thu kanu leh kapa Pasian thu kikup na tawmkhat hong genning; Keimah
KamSuanMang in ka neu lai in kapa PumKhanThang kanu NingKhanNiang Pasianthu
kikum thei zelzel in kanu in kapa kiangah PaThang aw bangding in ihPu PauCinHau
Laipianpa ci sese nahi uhhiam? kapi nanu CiinZuan honggen na ah, vang hongpia
lua kei un, min hongpia lua kei un, hong pahtawi lua kei un kei Pasian tel
Pasian Ta hing cihi. Ama deihloh pia lehang a lung akim mah nadiam? Laipian pa
zuangtho theileh si bangnui in lung kipak vencia, ci a la a kiphuak pen a
nuammah nadiam? Kei Pasian tel Pasian Ta hing acih tawh kituak sahet lo hing.
Tonzaang a sanggam ten Lailui ah Siangsawn pawlpi Pu PauCinHau inphut ci hiven
ei Tonzaang lam te in bang ihci ngaihsut hiam kici aa, hoih akisa mahmah kimlai
Laipianpa cih ei leitung minpiak hilel lo hiam ci in kanu in kapa dong hi.
Himah hi ahih hangin leitung ah ei khamtung mualtung mite a dingin khamtung ah
kathu hilh in kong sawlhi ci a, minam lai ahongpia, minam kician ahong suaksak,
ahih manin laipiang sakpa cih sangin Laipianpa cihthu lawhnop zaw leh thu olzaw
ahih manin Laipianpa aki ci ahi hi cihi. Hihthu a genkhawm theizel uh a keizong
hih kazak ciangin Laipian leh Siangsawn omngei takpi mahhiam cih Pasian tung
sum Ks.5000tawh apna leh thukan thuzong ding tha kacial hi. Tuapan a omngei thu
kathei khia a, Laipian pawlpi bei nading sangin thugil thu kician deih na hizaw
hi cih kalsuan na hi.
Kum
2004 kum ciangin Zogam Khamkhuapi suakding cihthu:
Zogam khamkhuapi asuah theih
nadingin mihing te in ki itna, ki thutuah na, cihtak na, thumaan na, thukhual
na thu te neih masak lohngal in nakpi tak hong suakkhia pah leh ih zangthei
naikei ding hi. Ahi zongin Zogam khamkhuappi suah nading nasep nate piang takpi
mah hi. 1938 kum a, Pasian Kamsang pipa
PauCinHau makaih natawh Lailui khua ah Siangsawn pawlpi aphuh sa 1940kum ciang
hongbei kik a, 2004kum ciangin hong nungta kik hi. 2006 kum ciangin Siangsawn
khua ngeina leh lai minam kician ahong piangsak Pasian nasep na vantung khualim
Siangsawn khua kiphut hi. Pasian gen kholh sa mah bangin Guamual leh Mualtuk
kikal inn hongdim ciang kathu khan kipan dinghi acih mahbang in Palpha
ciangdong inn hong kilam ta hi. Tua ahih mah bangin Zogam khamkhuapi suah na
dingin Pasian genkholh sa nate kikhel ngeilo ding, Tedim in khuapi lian
hongsuak ding, akiim aa khuano te tawh kimat ding aa khuapi lian piangding ci
in 1995kum a Pasian genkholh na, Pasian
thupha damdam in hong kipan ta hi.
Tedim khuapi ah pilna sang sinna
Sang hong omding hi. Tu in kipan ta hi. Zogam leitangh leh leisung a om nate
manpha mahmah ding, Singkung singgah te a kipan mihing te a ding a mannei tak a
kizang thei ding. Tua ni ciang Khamtung gam mualtung mite Pasian thupha hoihna
zangthei ding, mawtaw lam atun nailoh nakhua te ah mawtaw lam tungding, Zogam
khamtung gam a akilam innte thupi semsem ding, thupi mahmah ding, guntui luitui
luangte amawk na in luang nawnlo ding aa, mei tansak theih na leh mihing gan
hing ading in thupi tak a piang ding, singkung loopa zat theih na picing tak a
piang ding, sun a nitaang te mah bangin
zan in meitaang ding aa sun leh zan na kisem ding, ci dam na leh khansau
na piang ding, minam ngei nate thupi tak in ki zahtak ding, dawi biakpiak na
biakna te kizangh nawnlo ding beiding, hun zatsiam na piang ding, vantungmi vantung
galkap vanmi siangtho te vangliat natawh kikop a zawh na zattheih na piang
ding, nitaang te leh hun te zangh theiding hih tawmno khat hong kilak suk bek
ahi a Pasian genkholh sate tung semsem ta hi. A tungding tampi omlai hi. Tu in
mawtaw, mawtaw cycle a kipan phone, handphone, internet, computer cihte Pasian
hong thupiak cil hun lai in ki zangh thei nailo a, tu in mikim phial in azangh hita hi. Lampi te
nangawn thatang tawh akito kim lai JCB set nangawn tawh kisem aa, ih gam ah
Company nasep na hong tam semsem ta. Pasian genkholh sa nate khempeuh pello in
taangtung taktak ding ahih manin leitung lungsim tawh ki ngaihsun zo het lo mah
ding hi.
Kum
2008 kumsung in phungpi upa pan 8 siding cihthu:
Pasian in leitung mihing te thuhilh
nathu amunmun ah agamgam ah apia thei mah hi. Ama nasep nate ama deih na bangin
uk hi. Phungpi upa te thuhilh na piang ding hi cibek hi.
Mangneu
in dawi aisin hi cih biakna langpang te thugen te zuauthu ahih na teltak aa,
athei Pa NgulLamPau:
Pasian in leitung ah ama nasem ding
kul asak bang leh kisam asak bangin ahun ahun in ama nasem ding ahong paisak
hi. Pasian Kamsang Pasian mizat te Pasian neihsa ahih man in kua mah in leitung
lungsim tawh kitel zolo mah ding hi. Pasian zatmi te Laimang pipa Pu
SianKhanThang phalna M.O tawh gambup ah
zin khiasak a, keimah NgulLamPau inzong kazui den hi. Gambup mipi te inzong a
siangtho zuih na hun hongtungta kilawp mahmah ahih manin Pasian zatmi te innsim
siansuah na, dawi hawlkhiat nate kinei
sak hi. Tua bangmah in dawivan phuisam na vante anei inntek te phalna tawh
keimah leh Sia ThangVom in kahal tum uh hi. Tua bangmah in Tuangdung khua ah
kagang TunZaGo te inn kasian suah uh ciangin kagang in LamPau aw kaphuisam na bu, kadawi vante
hongphiat sak un hiteng hi ci in keimah LamPau tungah hong ap aa, keileh Sia
ThangVom in a innliim laizang, amei cihna sikbel sungah ka hal tum sakpah uh
hi. Hih inn siansuah na, dawiphiat nate
ah inn siansuah adeih innteek te phalna tawh dawi gilo kha gilo te aki hawlkhia
ahi zaw hi. Kagang TunZaGo phui laibu te kikawm, kipia nawnlo cihthu tawh kisai
pen zuauphuak lungsim hoihlo te thugen hi.
ThangKhanKhup
kiangah Mangneu in dawi ai sin cihthu tawh kisai thuman hetlo zuau kiphuak hi.
Keimah NgulLamPau in aman konggen ding hi:
Mangneu in ThangKhanKhup kiang ah
dawi aisin cihthu lungsim hoihlo mi zuauphuak te thugen ahih na, hihthu 2005
kum in khatvei hongging khin a, LiLa thugen hi cihthu kazak uh ciangin LiLa
kiangah kava dong uh hi. LiLa honggen na ah nikhat PaSuan honghawh a ka
pawlsung uh buaituak mahmah in LiLa aw GoihZenCing pau dingin honggen sak in ka
pasal ThangKhanKhup tungah Sia Mangneu in dawi ai sinhi, cihi hongcih sak in,
sum Ks.50000/- hongpia nung ci in hongcial hi ci hi. Tua ahih man in Sia
Mangneu in ThangKhanKhup kiangah dawi ai sinlo ahih nathu, Pasian Ta, Pasian
Kamsang taktak ahih nathu katel na bangin kong thei sak hi.
GoihZenCing,
LiLa kiangah nawkik cihthu zuauthu hi:
GoihZenCing, LiLa kiangah nawkik
hetlo hi LiLa kiangah ka dot in LiLa inzong hong nawkik lohi ci hi. GoihZenCing
a pasal ThangKhanKhup asih khit ciangin Vongmual khua a om a sanggam pa
KhoiKhanThang kiang vatung a tuazawh asawt lo in Tedim khua vapai in sasehsat
Pa KhamGin kiangah a pasal tawh aneihsa Sialpi (13)teng vazuak hi. A Sial man
te tawh Sakollam ah innno khat hongnei hi. Tua innsung ah tawlkhat hong nungta
hi. GoihZenCing asih ciangin a pasal ThangKhanKhup upa ChiauKhuaPau tapa
KhupZaPau in Sakollam ah vui hi. Tua ahih manin GoihZenCing pen LiLa kiangah
nawkik cih pen hi ngeingei lo hi, zuau thu hi.
Sia
Mangneu pa Pu PumKhanThang in a Tapa Mangneu leh ThangKhanKhup cikmah hun in
kithei ngeilo:
Keimah PumKhanThang ka tapa
KamSuanMang in Aipha khua a om
ThangKhanKhup tawh cikmah hun in kizom ngeilo hi. Kimu ngei lo hi. Kithei ngeilo
hi. Ka nung hongzui den ka ta pasal, pasal taktak khat a kaneih ahih manin
hibang dawi ngeina leh dawivan te a ki zoploh nathu teltak in kong gen hi. Ko
innkuan leh Aipha ThangKhanKhup kizop na
om ngeilo hi. Kizom hi hongci te in amau a kizom hizaw kha ding hi. Zawngin ama
kheng theilo in mikheng ko acih tetawh aki bang hikha ding hi. Tua ahih manin
ka tapa KamSuanMang in a siangtho Pasian nasem ka tapa ahi hi.
Pu
VumKhuaThang sihna lunglup na ngunkhuk khamkhuk:
Pasian Kamsang pipa Pu PauCinHau in
Pasian na asep a kipan anau pa Laito
VumKhuaThang tawh Pasian na asem khawm den ahi uh hi. Pasian Kamsang pipa
PauCinHau 1922kum Lailui khua pan Mualbeem khua ah gamluah ding in apai ciangin
Lailui khuazaang bup in nekkhop na abawl uh hi. Lailui khua upa te in Pasian
Kamsang pipa Pu PauCinHau kiangah Pu aw nang Mualbeem ah hong paisan le cin ko
bang nasuak ding kahi uh hiam? acih uh ciangin Pasian Kamsang pipa PauCinHau in
bangmah na lung himawh kei un Laitopa VumKhuaThang in Leitawhtan tungsiah
hongvaan ding a, ken Leitawhtan nuaisiah kahong vaan dinghi. A hunhun in note
zong kongvaan zelzel dinghi cin a vaikhak hi.
Tua mah bangin Falam gam, Hakha
gamdong ah Pasian thu hong kizel hi. Laitopa VumKhuaThang in Tuicinlui,
Tongsial, Cingpikot, Tuithang, Anlangh, Lezaang, Gamlai, Tonzaang, Tungtuang,
Thaangzaang, Tualzaang, Valvum, Haupi, Ngennung khuate a kipan aki sapsap na
munte ah ahunhun in bangmah thaman sanglo in asihpih dong Pasian na sem in a om
hi. Tuabek thamlo in asun azan cina khat hongom ciang kiphong khia cina kiangah
vapai in Pasian tung thupha ngetsak na abawl sak tawntung hi. Tua ban ah Pasian
Kamsang pipa omna Mualbeem khua ah thudong thu kikum dingin apai thei zelzel
hi.
Tua ciangin Pasian Kamsang pipa
PauCinHau in Laitopa VumKhuaThang aw nasih na munin ngunkhuk khamkhuk suak ding
hi. Nangma suan leh khak sungpan leh kei suanleh khak panin Pasian nasem khat
tuak hongpiang ding a, tua te gel kithuah in Pasian na hongsep khop ciang
Pasian thukhan na hong kipan ding hi ci
in Pasian Tapa in agen hi. Tua khit ciangin Pu VumKhuaThang Pasian nasem dingin
zin kawikawi a, Lailui khuapan Haupi aten Pasian nasem dingin asap det uh ciang
un innma, loma, innvai lovai masuan khempeuh nusia in vapai hi. Aciah lam
ciangin Ngennung khua nawkin hongciah suak a, Ngennung khuataw atun laitak
lampi pan tuksuk a, tu laitak meiset tuibem gei tusuk in asih pih dong Pasian
na asem ahi hi. Tua hun pen April
khasung ahih man in Ngennung ah Khuado sim a apai hi cihpen khaituh hun April
kha in khua kido ngeilo ahih man in mawhsiat sak nopna zuauphuah na ahi hi. Tua
mah bangin tu laitak Zalui meiset phuh
na a kizangh Zalui leh Haiciin lui kila hi a, Pu VumKhuaThang sihna mun Haiciin
tuilak na in anawk hi. Tua ahih man in Pasian Kamsang pipa Pu PauCinHau in Pu
VumKhuaThang sihna mun ngunkhuk khamkhuk suak dinghi a cihpen hong piang takpi
ta hi. Pu VumKhuaThang sihna mun ngunkhuk Khamkhuk suaklo hi a ci te in Pasian
Kamsang pipa PauCinHau thugen manlo hi aci teleh anial te ahi uh hi. Ngunkhuk
Khamkhuk suak hi aci te in Pasian Kamsang pipa PauCinHau thugen te man hi ci a
a um a zui te a hi hi. Tua ahih mah bangin Laitopa Pu VumKhuaThang luanglup
namun athei atel amu, a luangpham ko atu ata te ka nungta lai uh a katel mahmah
uh hi.
Misi
sa khate vantunggam tungmaw tunglo cihthu:
Vantung gam leh vantung Pasian
Siangsawn gamnuam omhi cihthu theihding thupi hi. Vantung gam atung om a,
vantung dawl (30)na Pasian Siangsawn gamnuam atung om hi. Hihthu te Pasian
Kamsang te bek in mu in theibek uh hi.
Pawlpi
phuh nathu:
Pasian mizat te 1995-96 pan kipan
Laipian omna gambup ah khual hongzin nading Pasian thupiak na hong om ciangin
Laimang pipa Pu SianKhanThang ii thukim pih na phalna lai tawh Pasian sawl
nabang asem khia dingin Lailui khuapan kipan Tualzaang khua ah cih bangin abanban
in hongpai hong zin uh hi. Pasian zatmi te hongpai in Pasian tau bawlna,
leitung cileh satawh ih gelte hilo hi ci in Pasian tau hongbawl uh a, Pasian
taunung ah puankang khung in sumpi tawh ki apna tuisiang koihna leh Pasian Tapa
PauCinHau maansuan na abanban in hongbawl uh hi. Pasian sumpi donna te hong
kidong sak nawnlo a, ki ap na sumpi, deihnget na sumpi tawh sumpi piakna hong
pantah uh hi. Tua ban ah Teeklui khua pan nin lehsiang kikhen ding hi ci in a
hong pai na khua te ah ahong gen kawikawi uh hi. Tua bang in Teeklui khua ah
Pasian hungel bangin Pasian hungualh natawh kum 2000 kum in Pasian nasep Pasian
zatmi te hong kipan uh hi. Pasian in a khuakhua ah pai a ahsawl hun laitak in
kathu nagen uh ciangun kathu hong kisang theihi ci in nuampah kei un. Hong
kisang theilo hi ci in dah pah kei un. No thusem hilo in kei ma thusem na hih
mah bangun kongsawl bangin nasem ding uh hi ci in thupiak natawh Pasian na
hongsem uh ahi hi. Kathu sem a na om hun laitak hun uh kei ma tungah ap in hong
zasak tawntung un ci in Pasian in ahun ahun in thu a piapia hi. Tu in Teeklui khuapan niin leh siangkhen ding
Pasian hun gelna leh hun gualh na bangin Pasian zatmi ten hong kalsuan pih
uhciang in, Laipian phungpi zum pan Laipian sung panmun nei Hilhkik na sangte
lai hongpia uh a, hih na panmun pan khawl dingmaw khawllo ding ci in hongdong
hi. No thu hihen kici lel hi. Tua hun a
kipan hong zangh nawnlo ahih man in hong khawlsak ahi hi. Tua hun khit ciangin(တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္သာသနာေရးဦးစီးမွဴးရံဳး)ah
hong khia uh a, (ဦး၀င္းေနာင္ဦးစီးမွဴး)
asep laitak leptuah ding ci in ahong sam hi. Laipian phungpi upa te leh Hilhkik
nasang Upa te kilem theih nading thu honggen laitak in Sia NangZaMung in tua
ahih leh Pasian Sanginn leh Pawlpi vante hongpia ding uhhiam ci a adot ciangin (သာသနာေရးဦးစီးမွဴး ဦး၀င္းေနာင္) in (ေပါင္းကူးတံတားပ်က္သြားၿပီ) ci
in honglep tuah nathu te amawk na hongsuak ta hi. Tua pan kipan Teeklui khua
leh Saizaang khua a Pasian Sanginn pi leh hunlui lai pawlpi vante piakkhiat
nading khensat na kinei hi. Piakkhiat nading thu in niinleh siang kikhen taktak
tading hi ci in Pasian upna tawh khentat na zui in kum 2006 May kha sungin
Teeklui khua ah Sia NangZaMung leh Sia KhupZaHau makai in, Saizaang khua ah Sia
GinSuan leh Sia CinDoKap te makkai in Pasian Sanginn pi leh pawlpi van te apna
leh lak na hong nei uh hi. Pawlpi van ap na maan leh (တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ သာသနာေရးဦးစီးမွဴး) hong leptuah na lai
tuni dong kakem lai uh hi.
Zumlam
Ulian te in Laipian bei nading deihin Mangneu Pawlpi thapia simsim cihthu tawh
kisai thu man hetlo ahih na kong theisak uh hi:
Tedim khua biakna alen (ဦး၀င္းေနာင္)
tung pan kipan ulian te tungah Siangsawn pawlpi hong kikhia den hizaw hi. Ulian
te thukan thusit dingin hongpai a apua lam a kazak uh leh a tatak kong et
takciang un kituak hetlo hi (တိုင္စာမွားတယ္)ci
in ciah pahpah uh hi. Tua ahih man in Tedim myone biakna alen (ဦး၀င္းေနာင္)in
nasia tak in panpih a van adeih bangin la ziahziah cihthu leh zumlam ulian
tuamtuam te in zong Laipian beiding deihlua uh ahih man in ki theihmawh bawl uh
a Mangneu pawl Siangsawn pawlpi thapia simsim cih pen zuauphuah cihtak a,
aphuak uh ahi hi. Tuni ciangdong tungsiah ulian te tungah Siangsawn khua nasep
nate khiat theihzah a hong kikhia ahih nathu kumpi nasem te in tel mahmah ding
hi. Tua ahih manin hibang thumaan thutang kong lahkhiat te uh thei kimciat ding
in kong ngaihsun uh hi. Tuni a kipan zuauphuak a (တိုင္စာ)
atte in tungsiah ulian tetawh na kithei ta uhhen.
Mangneu
mangmuh na ah mihing pianna thu atuamtuam acih thu:
Mangneu in cik mah hun in mangmu ngeilo hi. Pasian tawh kizom a lungsim
khuazak na leh khamit muh na ngah hi. Vantung thu siangtho pha takpi in zui un
tua hileh khamtung na lengthei ding uh hi.
Pasian thupiak na bangin vantung
mite bawlsa vantungmi suan leh khak ci leh sa te ih hi hi. Pasian in mihing te
leitung ah hong piansak na in lei leh van abawlsa na khempeuh ama minphat ding
in vantung mite sung pan hong piankhiat sak mihing te ih hi hi. Lei tung ah hun
hong neihsak sung Pasian minphat na ih neih zahzah amah Pasian hun khen na
hongtun ciangin vanmi siangtho eite kha
ciahna vantung Siangsawn khuapi Pasian Siangsawn gamnuam vantung dawl(30) namun
ah ciahkik ding a, vantung mi vantung galkap vanmi siangtho te leh Pasian leh a
Tapa PauCinHau tawh mangkhawm in taksa tenna gam vantung pan thupha piakna gam
asuaksak kik ding, vantung nasep na vanmi siangtho eite kha siangtho in vantung
thuciam ihngah hi. Tua ahih manin vantung pan piang vantung ah ciah kik ding ih
hi hi.
Vantung thu siangtho phatakpi in zui
kei leng vantung Pasian nuntaak na thu siangtho kitel zolo mah ding hi. Leitung pilna bek tawh kitel zolo dingmah hi.
Hite ihtel zawh loh man in Pasian in a mizat a Kamsang te ahong paisak ahi hi.
PauCinHau Pasian Siangsawn pawlpi in Mangmuh na thubu nei ngei lo hi. PauCinHau
Pasian Siangsawn nuntaak na thusiangtho
thubu bek kanei uh hi. Tua ahih manin leitung mihing pian nathu Pasian in
vantungmi te a bawlsak na, vantung mi nasep nate a theilo ta ding in lamdang
taktak mah ding hi. Tua ahih man in Pasian Kamsang pipa PauCinHau tung ah
Pasian hongpiak thute ihtel loh mah bangin Pasian hilh kik na hong pai hi.
Leenggah
zu, leenggah tui tawh mawhzon nathu te:
PauCinHau Pasian Siangsawn pawlpi in
khasiangtho vantung lungdam nathu cikmah hun a aki tel zolo a kizui thei lo,
khamtheih guih theih zu, za, khaini, tuibuk teleh sihna mun a zu lehsa zang a
tanglai ngeina bang a gamtat nate leh nupa ki ten nate ah Pasian thutawh aki
tuaklo khanglui ngeina te khempeuh vantung gamnuam a dingin thukham hi cih
thute pawlpi mite muh na ah theihtel na dingin Pasian Kamsang pa PaMangneu in
hong lahkhiat a kipan PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na thusiangtho len in
hih upna thu siangtho tawh aniin gamtat nate nusia in a siangtho kalsuan na
sung ah kipai hi. Tua ahih mah bangin Siangsawn khua sungah honglut pih a,
Siangsawn nuntaak na sungah ka omma hunsung sang, ka nuntaak na uh athupi
sungah hongkoih hi. Aneu alian ki deidan lo, upa makai kidei danlo, numei pasal
ki deidan lo itna akikim tawh hong pai pih a, PauCinHau Pasian Siangsawn
nuntaak na thu siangtho khasiangtho nuntaak na lampi honghilh hong piapa, ka
nuntaak na uh khua hong vaksak pa, Pasian Kamsang Pasian mizat Mangneu ahi hi.
Amah in ahong piangkhia nailo ahong piang laiding sisan leh tuimal a, a omkhin
te na ngawn ka itkhol hi ci lai hi. Tua ahih man in Siangsawn Pawlpi mi akua
mah khempeuh in leitung ah Pasian mizat Pa Mangneu in mihing te itna lamdang
hongneih zah in, anei ding a om khaphial ahi zong in tu tadih kamu naikei uh
hi. Tua mah bangin zu, za khaini, tuibuk, leenggah tui a kipan hoihlo ahih
nathu honghilh hong lahkhiat khit ciangin hite in dawi mangpa hongbum na
hongkhem nahi cih hongtel sak khit ciang kokhut tung tektek tawh satkham in ka
haltum uh hi. Apa zong mat leh zet a tuibuk amuam den PauCinHau Pasian
Siangsawn lungdam na kha siangtho kha khanlawh na sungah nakpi tak in lungdam
nathu hongtel khia a tuibuk hong muam nawn het lo hi.
Tu in PauCinHau Pasian Siangsawn
pawlpi nasep na leh vaikuan nate hong ki lunggulh mahmah ta a, Siangsawn hi ing
aci zong om ta a hih man in PauCinHau Pasian Siangsawn Pawlpi mi tampi tak hong
ki behlap in hong piangthak ziahziah ta ding hi. Ih thunget nate Pasian in hongdawng
ding a, tu a hong gensia te PauCinHau Pasian Siangsawn tetti pang, PauCinHau
Pasian Siangsawn lungdam na thu tangko hongsuak ding hi, cih lungdam nathu kong
taangko uh hi.
Siangsawn innkuan itna sungah,
Thubulphuh;
PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na thu siangtho 44:5
“Mawhmai sak na in itna
alian pen hi a, itna ki pumkhat na in vantung lungdam na alian pen a hi hi.”
Mihing
te ten na hih lei tungah tuhun tulai tak pian leh khan kikhek in silh leh ten
zia sep zia nekzia dawn zia te pan kipan na khempeuh ah ki khangto in ani ani
in ki lamdang toto a na lamdang thu lamdang alipkhap huai linna, launa tampi
tak zong ahunahun in hong piang toto hi. Tua mah bangin zumna, daina om nawnlo
thukhual na, ki itna zong om nawnlo zah dongin suakta tak in ki om a, suakta
tak in thu kigen ngam kiphuak ngam kigelh ngam ta hi. Thumaan thutang atatak
zong kikhentel thei nawnlo ta hi. Zuauthu kiphuak ngam in thumaan lo taang
dingin zong kiding ngamta hi.
Hih
thu te hangin Pasian thu siangtho thuman thutang a omlo tawh kibang zah dongin
khat leh khat kimuh khialh na dong hongtung hi. Hi thu te in Pasian gensa ahi
hi. Pasian in PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na thusiangtho 78:44 “Kei in
hoihna bekbek kabawl a dawi mangpa in siatna bekbek abawl hi” naci hi. Asia
akici khempeuh mi gensiat na, daisak na mawhzon na, neu et na, hazat na te
khempeuh in dawi mangpa deihna hi a hoihna leh phatna khempeuh in Pasian aa ahi
hi.
PauCinHau
Pasian thusiangtho zuih na leh gamtat nate in leitung mihing te muh na ah asia
gamtat na, thu tangpek, thutuam sat, thusia phuang tawm bangkek in dawi mangpa
in musak ahih manin PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na thusiangtho tawh
thumaan gamtat nate in gensiat na, ko na, zumsak na leh khaktan nate thuakden
phulkha den ahi hi. Ki it na beisak, minam beisak, ngeina beisak, ngeina phiat
zah dong in ko na, mawhsak na omthei tawntung ahi hi. Tua mah bangin Pasian
Kamsang pa, Misiangtho kumpipa, Pasian Tapa PauCinHau in latawh thukho napang
hi.
Lanambat
57.(a) Zalun vontawi aci teng in, sianmang tuanglam tamtawn e.
(b) Pupa khan gil lung a tum
teng, zin ang ah zal tadih aw.
48.(a) Sianmang hawmsiam
lambang tangsa,
khanggawl bang khaktamtah e.
khanggawl bang khaktamtah e.
(b) A khak nuam in khak ve
aw sianmang tuanglam,
akhakzo mi omlo e.
akhakzo mi omlo e.
64.(a) Bang ihci diam cih lai tak a phungteng ciampel dang ta e.
(b) Gam vahkhuai bang kai
tuam ing e,
sian ang ah muang zo ing e.
sian ang ah muang zo ing e.
Tua
ahih manin PauCinHau Pasian Siangsawn thu siangtho zuihna leh upna thumaan
gamtat na kalsuan na bangzah tak in gensiat na, zumsak na, daisak na, mawhsak
na, khaktan na apiangsak abawl te tungah hehna, thangpaih na leh thuhkik nop na
lungsim te nei khalo in PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak na thu siangtho tawh
kiheh nem a ih thu bulphuh ahi Pasian kammal, mawhmai sak na in itna alian pen
hi a, itna ki pumkhat na in vantung lung dam na alian pen ahih nathu meilet in
phawk tawntung ding hi.
Hong
ki gensiat leh nang thupi hong kisa hong ki eng hong haza ahih lam phawk a,
hong kiging sak ahihlam phawk tawntung ding hi. Leitung ih om hunsung in Pasian
in migen sia, mi kosia, mi mawhzong dingin hong zangh peuh mah keihen, ih pu
ihpa ten thallam cilsiat eitung hong tu, ih gensiat te tawh kiteng ci in
thuciin na nei uh hi. PauCinHau Pasian Siangsawn nuntaak nathu siangtho 123:19
“ Pasian in kei upna taktak tawh na tung ah mawh na hong bawl mawhna hong
zongte na maisak khit ciangin, amau hong bawlsiat zah amau te kiangah ciahkik
ding hi” na ci hi. 123:3 “Vantung
thukhen na vantung vangliat na kuamah in nialin akhak tan zokei ding hi.” 79:37-38 “Siksek pa in asiksek sa dinghi ci
in lawng ngamlo hi. A lawngnuam te in lawng ta hen.”
Tua
ahih man in uleh nau a kuamah ciat te aw ih muhna ihzak na ih phulkhak na,
ihthuak na, ihtheih na te tungah ih thu bulphuh siksan bulphuh meilet in
pianthak na, kilamthak na, khanlawh thak na in nei a thunget na tawh mapang
tawntung ciat ni. Itna laigil pen tawh taksa leh khatha hat nading kong
hanthawn hi.
Itna
laigil pentawh,
(TualDoThang)
Chief
of Chairman
PauCinHau
Pasian Siangsawn Religion
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No Response to " Siangsawn gam (Mun) leh Siangsawn Khua (khen khatna)"
Leave A Reply